Thơ Nguyễn Đình Minh

Nhà thơ Nguyễn Đình Minh, sinh năm 1961, quê Hải Phòng; Tốt nghiệp Khoa ngữ văn ĐHSP Hà Nội, thạc sỹ khoa học ĐHQG Hà Nội, hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, Ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Hải Phòng. Anh đã in 6 tập thơ và được trao 05 giải thưởng văn học của TP Hải Phòng và Liên hiệp các Hội VVHNT Việt Nam. Thơ Nguyễn Đình Minh giầu âm hưởng đời sống khi anh gắn bó với tình yêu quê hương và nỗi lo toan của con người hôm nay.

THƠ NGUYỄN ĐÌNH MINH

 

Hạt lúa

 

Chẳng rõ tự bao giờ đến đất này mà sinh nở

Nhưng lúa vun thành làng từ thuở Hùng Vương?

Ngày xa lắc, vua theo trâu xuống đồng cày ruộng

Hạt thóc bay về sân, to như một con thuyền*…

 

Truyền thuyết thì thơ, nhưng đời thì cay cực

Kẻ làm ruộng vẫn trần lưng, lấm đất ở dưới trời

Cây lúa uống mồ hôi mà sinh ra ngọc thực

Gạo kết trắng tinh khôi từ nóng lạnh cõi người.

 

Không có bảy nong cơm, thì làm gì có Gióng

Lang Liêu được ngai vàng bởi vuông bánh chưng xanh

Đất nước dẫu thăng trầm, chưa khi nào rời vai đôi bồ lúa

Niềm vui mỗi mái nhà,

Quyện hơi ấm… cơm thơm.

 

Thời mở cửa, gió lành tràn về cùng nhiều cơn gió độc

Siêu bão xô rung nền văn minh lúa nước nghìn năm

Tiếng chim gáy vẫn long lanh

Bón bờ xôi ruộng mật

Báo hương mùa châu thổ chín bình yên.

 

Và ta hiểu vì sao, đất mình dù nắng táp, mưa vùi, giặc giã

Hạt thóc hóa ngọc thiêng lung linh trong hương khói Đền Hùng

Mang hình mắt con người hướng về nguồn cội

Giữ nếp làng, nuôi mùa lúa lên xanh…

 

• Theo truyền thuyết hạt lúa thần và thực tế tại Đền Thượng treo hạt lúa thờ

 đục bằng gỗ to như chiếc thuyền câu.

 

 

Việt Nam!

 

Chạm hai tiếng “Việt Nam” khắc trên đá giữa ngàn mây

Nhớ một dải biên thùy gươm khua, ngựa hý

Thời đất nước buộc phải lấy máu mình viết nên lịch sử

Vận mệnh dân tộc sinh tồn,

Đặt trên mũi tên bay.

 

Hiểu Trấn Bắc Ải Quan*

Vì sao thành chốt thép đất đầu trời

Sông Kỳ Cùng sinh ra đã bên trong bên đục

Rừng tre kết lũy Chi Lăng

Cái cuốc, lưỡi liềm biến mình thành giáo mác

Đến cây lau cũng hóa cờ trận mạc

Và trời xanh lại khác trời xanh!

 

Hai tiếng Việt Nam trên đá sử biên niên

Thách thức bão giông, tụ hồn sông núi

Thành lửa nghiệm sinh soi vào bao niên đại

Thiêu rụi những hồ nghi còn khuất lấp trong mình.

 

Xin gửi lòng ở lại với Lạng Sơn

Sống giữa không gian tỏa hồn nguồn cội

Đất hồng sắc hoa đào, trời thơm lừng hương quế mới

Và trái tim người rừng rực lửa

Việt Nam!

 

       *Bia Thủy Môn Đình (Lạng Sơn) dựng năm 1670, có câu : “Việt Nam hầu thiệt trấn bắc ải quan”.

 

 

 

 Nghe thì thùng trống hội

 

Lũ trẻ đầu trần theo mưa xuân reo hò chạy trước

Bao nhiêu thánh thần trên kiệu theo sau

Dòng áo tứ thân nhuộm nước nâu

Tràng hạt lầm rầm tụng niệm

Hơi thở hóa thành mây ngàn năm bảng lảng

Hương khói về trời…

.

Làng tôi

Mặt trời đến sớm hơn mỗi ngày và đồng sao thì ngủ muộn

Mảnh không gian nào cũng lấp lánh chuyện thần tiên

Trăng giấu vàng trong bát bước chè xanh

Tục ngữ góp bàn chuyện cuốc cày đồng áng

Hoa sen tẩm thơm vào lũi lầm cay đắng

Khúc ru nôi ủ ấm giấc mơ nghèo.

 

Nơi rền rung cung bậc lòng người đàn bà

Ngân tiếng đàn bầu từ bãi dâu quê tơ tằm óng ánh  

Gọi những linh hồn lạc nơi lửa đạn

Kéo bao người đàn ông không còn lành lặn trở về

Thương nhau gá nghĩa phu thê…

 

Làng tôi, tháng bảy lũ về gầm rúng bờ đê

Bát tiết tứ thời đất quằn mình vật vã

Hạt thóc xé mình sinh cây lúa

Lúa xé đòng sinh gạo, sinh cơm

Máu chảy trong mỗi sinh linh của làng

Và thể xác, tâm hồn lớn lên từ cơm gạo?

Mái chân quê vẫn bao dung kẻ trở về từ lỗi lầm bạc bẽo,

Những ông quan ngày xưa 

Trước cổng làng, âm thầm xuống ngựa

Những tướng lĩnh hôm nay, lặng im ngồi chiếu dưới

Cúi đầu vái một làn hương.

 

Làng tôi,

Tiếng nhị trong veo níu ngày đi chậm lại

Hồn tiên tổ vấn vương trong mỗi tích chèo

Và trái tim…dẫu chân mây, dẫu mờ khuất dốc đèo

Tháng giêng,

Vẫn dội nhịp thì thùng trống hội.

 

Tục ngữ ở làng

 

Chập tối đằng Đông nhay nháy chớp vọt cày

Mưa sẽ rủ nhau về  tầm gà gáy

Mái rạ tựa vào tre, cùng căng mình chống bão

Khi ánh hung quang nhuộm chiều ráng mỡ gà

 

Con chuồn chuồn bay cao chở nắng hạ về

Vầng trăng quầng nhắc mùa cày ải

Sông tràn ngực chở phù sa…

Chan màu cho châu thổ

Cây lúa nước tảo tần sinh hạt gạo nuôi quê.

 

Nghĩa xóm tình làng, đùm bọc sẻ chia

Nhưng khi giặc đến nhà thì đàn bà cũng đánh

Dẫu cha bí, con bầu đều nở từ trăm trứng

Cũng lòng khế, lòng chanh cũng một dạ bưởi bòng.

 

Đạo lý vắt ra từ thăm thẳm hồn làng

Như hạt nước giếng đình, như hương sen tở mở

Đầu rau chụm chân kiềng ngàn năm truyền lửa

Măng mọc cạnh tre già

Theo đó mà xanh…

 

Và tục ngữ cứ sinh sôi cùng với lúa đồng

Tầng ẩn lẽ huyền vi trời cao,

Tầng hiện lý chân tình đất thấp

Ta chợt hiểu giữa trăm cuộc chuyển dời, làng vì sao không mất

Dù bao phen nghiêng đổ những ngai vàng.

 

 

 

 

Chiều nhấp men đồng

 

Ai gắp miếng hoàng hôn bỏ vào trong bát rượu

Diều căng dây đan yếm trắng cho chiều

Chuông từng giọt tan giữa trời cao vợi

Có giọt nào rơi xuống rượu trong veo?

 

Ta rưng rưng nhấp men đồng ấm lửa

Uống hồn quê thơm giữa bát sành

Chợt buốt nhói thời bon chen phường phố

Nửa đời người bạc tóc đuổi hư danh.

 

Canh rau muống, cà giòn, cơm thơm trắng

Gió đằm khoang thuyền êm ả sông trong

Vó bè kéo căng vàng sắc ráng

Bao bạc tiền bỗng chốc có như không.

 

Đi suốt đời người mới nhận ra quê mẹ

Mảnh trăng cong vẫn mắc ngọn tre làng

Nơi tôm, cá nuôi ta từ tấm bé

Đắm đuối tiếng đàn bầu…  tích tịch, tình tang...

 

 

 

Tháng 5 quê nội

 

Gió thuốc lào...

Hun những chiếc nong phơi đựng lửa tháng 5

Hầm hập cháy như mặt trời trên đất

Sợi thuốc ăn nắng chín vàng.

Bầy ong đan cánh khiêng nắng qua làng

Lọc trời trong màu mật,

Mẹ như Phật Bà ngàn mắt ngàn tay tất bật

Trong khung nôi mùa tằm, rì rào điệu hát giăng tơ.

 

Cha nhìn về đằng Đông, đen những đụn mây che

Nghe thảng thốt tiếng măng tơ gọi nhau rúc vào trong bụi

Lòng người hình như có bão

Con trâu cũng trở mình nằm nhai khúc canh khuya...

 

Hương lá sả tóc em, ú tim sau cửa sổ khép hờ

Sao như dính phải bùa, ngất ngư mờ ảo

Giấc mơ thung thăng gội thơm giữa nồng nàn gió nháo

Và chớp bể nhịt nhằng quất nhói chân mây.

 

Mưa như trút nỗi niềm, mưa ngập trắng tâm tư

Hạt thóc níu vào người khôn nổi chìm trong bão dại

Sáng Đoan Ngọ, dậy mùi men nếp cái

Ngấm gió làng thơm say…

 

Thời gian dẫu mặn chua, đất vẫn gối ước mơ người

Mái rạ chở che những ngày mưa tháng nắng

Mặt trời ở không gian hay thời gian lại rạng

Ánh sáng lung liêng lay động tiếng chuông chùa...

 

 

 

Cơn mưa chiều hạ

 

Những cánh cò chênh chao đi đón mưa về

Ánh chói chang trốn biệt tăm vào lòng mây chiều hạ.

Nước như nhuộm được màu xanh tơ lên ngàn mắt lá

Bằng ngàn vạn hạt rơi trong veo?

 

Buông thả giữa màn mưa, sen lộ nét hồng tươi

Đồng nội muôn âm sắc tự tình

Cất cánh bay vào tầng không hóa nhạc

Dưới mái hiên,

Có trái tim mỏng manh bất ngờ dính sét

Hoa phượng buông… châm lửa mắt người.

 

Sự sống nở rì rầm theo từng tiếng mưa gieo

Nghe mơ hồ…

Một miền xanh đang trào lên từ ruột đất

Gió tự thả rông, quậy rạt rào không gian nước

Thấy hồn mình thành cá lội thung thăng.

 

Mưa tạnh rồi, mưa ra biển về sông

Chợt ngộ ra

Mưa chẳng từ trời mà mưa từ đất

Có hạt ú tim giữa lòng ta long lanh như giọt mắt

Rồi một ngày bỗng nở thành…em.

 

 

 

Chạm gió đầu đông

 

Gió bấc hiu hiu tẩm ngọt mùi ngô nướng

Ai đốt chiều gửi khói tới mênh mông?

Ngàn vạn dấu chân trần lộ hình hài mặt ruộng

Đìu díu gió loang se thắt tấc hồn đồng.

 

Mưa bụi giăng rưng rưng như rây phấn

Mái rạ mở vòng yêu sum tụ bữa cơm đèn

Rơm kết kén bọc ta vào thơm nắng

Chim thiên di buông tiếng rụng ngoài hiên…

 

Ta chẳng còn là mầm được chở che trong áo vỏ

Giữa nôi ấm trở mình nghe lộp bộp sương khuya

Đã biết mấy mùa đông phơi mình đời lá

Sấp ngửa, chòng chành, run rẩy kiếp phiêu du

 

Để đêm nay rơi về miền ký ức

Bao thương nhớ khuất mờ mây lại còn khuất mờ sương

Chiều cánh vạc thoảng thơm mùi khói bếp

Mẹ nghiêng xiêu gánh gió dọc triền sông…

 

 

 

 

Tết giữa nôi quê

 

Lũ chồi biếc trên cành, cựa mình nhí nhảnh bật xanh

Gió hà hơi ấm nồng, chùng chình đưa xuân về ngõ xóm

Mây tỉnh cơn ngủ đông, nở từng đàn chim én

Đào thắp vạn cánh hồng dẫn lối ra giêng.

 

Trâu nghỉ việc đồng nằm nhóp nhép nhai rơm

Nải chuối vào mâm xòe tay ôm bầy quả

Cơm ủ ngấm chín men, trở mình dậy rượu

Mưa tìm nhau lất phất chạy bên thềm.

 

Giữa khuôn xanh ngăn ngắt lá dong vườn

Nếp trắng mẩy thơm như sao trời gom lại

Chiếc bánh chưng gói một thời xa ngái

Truyền thuyết trở lại đời…

Đất mở hình vuông.

 

Tết xích lại những mảnh trời xa xăm

Dưới mái rạ, miếng trầu xanh têm vôi nồng sum tụ

Bồ rau chụm đầu lặng thầm giữ lửa

Khói hương trầm…

Thấu cả vào trong ý nghĩ mà thơm.

 

 

 

Tháng ba ơi

 

Hết mưa bụi lay phay, ngớt luôn cả rét đài, rét lộc

Tháng Ba tỉnh mơ sương về thêu cỏ xanh

Hoa gạo chỉ ngó môi con gái làng mà hóa lửa

Tiếng sáo cũng cất mình bay ngơ ngẩn dọc triền sông.

 

Tháng ba tầm xuân căng biếc nụ

Tóc gió buông mây trên đỉnh ngực trăng non

Tuổi mười sáu tinh khôi, niêm hững hờ sau the lụa

Để hồn ai… giắng lưỡi câu mềm?

 

Đom đóm nháy đèn từng đàn đi chơi gió

Dắt lòng anh trôi sang ngõ nhà em

Duyên chín mọng giấu vào hương lá sả

Để lúng liếng mắt tình…nhìn ngọt gót chân son.

 

Rồi mùa cũ trôi đi,

Tháng ba ấy như ở ngoài thời gian, không tan hóa

Hoa gạo bến xưa vẫn nở đỏ gọi anh về

Nơi ngõ cũ, chiều tà giăng lưới nhện

Như còn giắng một thời tiếc nhớ…

Tháng ba ơi!

 

 

Lửa Yên Châu

 

Thung châm lửa và vòng xòe rực cháy

Em như làn hoa ban mỏng manh thơm sa xuống từ trời

Anh tự giam giữa hai đầu hơi thở

Mà ngực muốn vỡ ra…

Bởi tim chẳng nghe mình.

 

Ai hát?

Không xòe thì ngô chẳng đơm hoa và lúa không trổ

Còn anh biết, nếu không xòe thì mình chẳng có đôi

Ngà ngọc những đường tay dẫn tình về đêm hội

Khăn Phiêu chở hồn em, động sóng bến anh rồi.

 

Ừ, cứ mặc cho thời gian đua chen và đá chìm mây nổi

Đời người có mấy đêm nay

Em lúng liếng tươi thơm, đất trời thì hôi hổi

Sao lại ngăn mình tan tỏa giữa dòng say?

 

Ai rắc thêm xuống lòng thung những giọt đàn tính tẩu

Đêm mềm sáng thanh âm, đêm ngời ngợi sắc màu    

Men đã dậy vin cong cần rượu

Giục lòng anh chín với Yên Châu.

 

 

Với sông Thao

 

Ngấm men xuân xanh mướt đôi bờ

Hoàng hôn tím chờ ai, dùng dằng trên mặt biếc

Sông Thao vắt giữa tháng ba,

Nước thong thả trôi xuôi,

                    Còn lòng ta thì cồn cào chảy ngược

Theo chiều về cập bến Âu Lâu.

 

Ta tự hóa phù vân một thời bỏ bến mải mê bay

Lỗi hẹn với vầng trăng non thượng nguồn đầu tháng

Bước chân em hay nhịp tim ta…  dùng dắng

Để con đò buồn neo phận cuối chân mây?

 

Cuống nhau ta, mẹ vùi trong ruột đất ven đê

Nên bươn trải nửa đời vẫn nguyên hồn Yên Bái

Thao thức với gió đêm dềnh dàng sông chảy

Hương tóc ai buông,

                     Thơm thả chân cầu…

 

Ta lại về với nhà ta bên bến Âu Lâu

Sau bạc phếch nửa đời, sông Thao thao thiết thế

Dẫu biết chẳng khứ hồi về được năm tháng cũ

Nhưng lòng vẫn đầy…

                        Ăm ắp sóng sông Thao.

                                      Bến Âu Lâu, năm Ất Mùi – mùa rét Nàng Bân

 

 

 

Những bông sen nước

 

Không sơn xanh đỏ và nhuộm trắng như gái phố

Người đàn bà ở quê vương màu bùn

Như những ngôi sao đen ẩn trong không gian

Tạo trường lực hấp dẫn của mình

Để trái đất quay, mặt trăng lên và mặt trời lặn.

 

Chưa bao giờ là hoa hồng, hoa lan…

Dẫu hoa của đồng quê vẫn làm duyên cho phố thị

Họ là những bông hoa lúa

Nở mỗi ngày trên bát cơm thơm.

 

Chưa bao giờ được coi là thơ

Mà lại hóa thành thơ lung linh ngàn năm lẻ

Như viên ngọc ẩn vào hương đất mẹ

Như cánh vạc cánh cò mang hồn vía đồng quê.

 

Họ bay qua cuộc đời như những áng mây

Rồi lại thành mưa trở về với đất

Hóa những bông sen sống vùi trong nước

Vươn nở ở giữa trời

Và cứ thế mà thơm.

 

 

 

 

 Khăn Piêu xứ Thái

 

Những vòng xa như mặt trời thời gian quay bên suối

Dẫn lòng về ngày xửa ngày xưa, chạm mặt Mường Trời

Gặp mảnh hồn Piêu đan muôn mối tơ vò

Ngâm nỗi nắng niềm mưa,

Nghẹn ngào tức tưởi.

 

Nghe nao lòng tiếng mưa rơi trong “Xống chụ xon xao”*

Xứ Thái trầm tư trên sắc chàm thổ cẩm

Chẳng lấy được nhau, cứ giữ Piêu cho trọn

Kiếp sau tìm về

Nối lại cặp lại đôi…

 

Không tin mê bùa, nhưng tình là một thứ ngải yêu

Long lanh trong con mắt nhịp tim ở cõi người trần thế

Dây Sai Peng** dắt trái tim xuyên mưa rừng, gió núi

Hoa văn Tà Leo** ủ hồn, che chở những lứa đôi.

 

Vó ngựa thời gian phi, kéo những vòng xa quay luân hồi

Để chải mướt tóc rừng, kết hoa thành sao núi

Rực rỡ khăn Piêu trên đầu những người con gái Thái

Đội trăn trở bời bời…còn đội một đức tin

 

Rằng suối có thể cạn và rừng mênh mông cũng có thể tàn

Nhưng suối lại đầy, rừng lại xanh bằng tình trai gái

Nở trăm sắc màu, và muôn nghìn tơ sợi

Dệt mảnh đất cuối trời lấp lánh…

Khăn Piêu!

-------------------

*Truyện thơ “Tiễn dặn người yêu”  (Xống chụ xon xao ) kiệt tác nghệ thuật dân gian Thái.

** Các hoa văn trung tâm của Piêu. 

 

 

 

Thư mẹ ngày @

 

Như chạm vào tiếng quê châu thổ sông Hồng

Thư mẹ toả hơi thu giữa cực Nam nóng như đổ lửa

Vẫn nét chữ thời bình dân học vụ

Bút bi trầy trượt nét khô gầy.

 

Thư gói theo cả trời gió heo may

Những gương mặt yêu thương, lúa đang kỳ ngậm sữa...

Ta vẫn y đứa học trò ngày xưa trong mắt mẹ

Nên đầu thư người thương,

Tái bút cũng thương...

 

Như thân vạc, thân cò nơi sông nắng, cồn sương

Tần tảo kiếm bòn từ trong miền cằn cỗi

Trái tim đập vì con một đời đắm đuối

Nghe động lời văn...

Nỗi nhung nhớ canh trường.

 

Ấp lên ngực mảnh thư thấy rào rạt sóng tre làng

Ta hóa con thuyền neo bình yên nơi bến mẹ

(Trong gió táp vô hình xô nghiêng ngả

Giữa giả thật, ảo mờ… mặt chữ email).

 

Cà Mau 2014

 

 

 

 Thức cùng với lửa

 

Tôi đã thức với đêm làng ủ hồn truyện cổ

Mang cá bống về, nuôi mơ ước ở trong chai

Treo giấc mộng ấu thơ vào cánh chim trời

Rồi đứng đợi chim về… mòn chân bên gốc khế.

 

Những khát vọng bay mất tăm, chỉ còn gió quẩn trong tà áo

Gửi trả ấu thơ tôi bài học đầu tiên

Rằng, bóng tối cõi người như một tấm gương đen

Soi quằn quại những cơn mơ nơi truyện cổ nảy mầm, ca dao bén rễ

Tưởng chân ở trên đầu, chỉ vài bước tới trời xanh luôn mở cửa

Tự ám thị ru mê… chữa định mệnh cho mình.

 

Trong những khuya sâu lặng im trước lửa

Thương hồn hạc bị đóng đinh, đày đọa ở sân đình

Xót thân ca dao nổi chìm trên đồng nội

Đất nước bao đời… lông ngỗng cắm cờ tang.

Lòng mẹ dệt túi ba gang,

                   Đón khát vọng truyền đời hình bông lúa

Thức đợi qua đêm…

                  Vẫn mùa lép bẽ bàng…

 

Tôi như con chuồn chuồn

Theo truyện cổ, ca dao lấy lòng yêu mà báo bão

Giải bài toán viễn xưa, tìm đường đi đến ước mơ người

Chỉ gặp chiếc đầu mèo mẹ vùi bên gốc khế

Còn ẩn số vẫn hư vô trong thăm thẳm lòng trời.

 

Làng Cổ Am, thanh minh 2016

 

 

Vọng tiếng chày khuya

 

Tiếng chày giã những nén dồn vón thành cục đêm

Trăng bật tung ra khỏi cối.

Người đàn bà thầm lặng quệt mồ hôi

Trút tiếng thở dài đã nhão ra vào bóng tối.

 

Những cơn mơ bị ép xuống giường

Ép đến cháy thành hơi trên chiếu cói

Chiến tranh đã biến người chồng chỉ còn là nỗi nhớ

Những khát khao chắp đến ngàn lần,

                      chẳng nối được… một vòng ôm.

 

Muôn hạt trấu rỗng, xốp như bông

Đẩy những nhát chày dội lại

Người đàn bà lặng lẽ gửi nỗi lòng tê tái

Vào vô định hay vô tình thời gian…

 

Và tiếng chày giã trấu vẫn dội âm thầm

Vắt những khát thèm chính chuyên ra ngoài thể xác

Những giây phút sống đau hơn chết

Cắn đến bật máu môi, để tắt tiếng cỏ cây lặng lẽ sinh tồn.

 

Làng, trong không gian biệt ly một thuở chiến tranh

Khuya nghẹn nuốt những tiếng chày giã trấu

Trái tim người gái quê, tuổi đôi mươi như lửa cấu

Lụi dần vào đêm suông.

 

 

 

 

Bóng mẹ

 

Chiều nối chiều mẹ thắp nhang thơm

Lòng theo khói mỏng manh tìm về miền vô định

Dẫu chiến trường đã vùi sâu tiếng súng

Lũ trẻ ở nơi đâu sao chúng chưa về?

 

Ngoài song rụng dần ngàn mảnh trăng khuya

Mẹ vẫn gói nhớ thương gửi lời ru vào đêm vắng

Đắp giấc nồng say cho các con

Bây giờ đã thành cát lạnh,

Những chấm lân tinh, thao thức giữa sương rừng.

 

Mũi kim cô đơn vẫn xuyên thấu qua lòng

Vẫn xói buốt những mùa ngâu nước mắt

Chỉ có trời xanh sẻ chia điều trái tim mẹ đập

Đã thương yêu rồi

Bỗng thành núi, thành sông.

 

Đất nước rộng dài, đất nước m&eci