Bàn về thơ Nguyễn Đình Minh

Nhân đọc "Thức với những tập mờ" - thơ Nguyễn Đình Minh - NXB Hội Nhà văn 2014

46 bài thơ với 46 cung bậc cảm xúc, góc tiếp cận không gian, thời gian, khung cảnh, con người. Trong ấy là “Tự thoại cùng Tổ quốc tôi”, là lời mời gọi “Hãy ghé Pha Đin” hay cùng lên thăm “Yên Tử mây trắng bay”. Hoặc thưởng thức vị “Trà đêm Hồ Núi Cốc”, ngắm “Đom đóm đêm Cổ Loa”… Từng bài thơ trong tập “Thức với những tập mờ của nhà thơ Nguyễn Đình Minh đưa bạn đọc trắng đêm tới từng nơi anh đến.

Đêm trắng trong thơ Nguyễn Đình Minh

Dạo chơi trong đêm cùng nhà thơ Nguyễn Đình Minh qua những bài thơ của anh trong “Thức với những tập mờ”, sẽ thấy không gian thiên nhiên hiện lên thật trong trẻo. Như trong “Đàn trăng”, thấy khung cảnh êm ái với trăng, cỏ, gà gáy, cánh đồng, Ngân Hà lấp lánh sao: “Trăng vời vợi đêm, cỏ xanh êm dưới lưng/ Tiếng gà gáy mơ màng ngậm âm thanh phát sang/ Đồng trời mùa sao trổ lung linh/ Sóng sông Ngân đẩy những cồn mây trắng/ Tiếng sáo diều sinh nở giữa nôi không gian/ Mênh mông nhung huyền gió hát… Lấp lánh sông trôi/ gió đồng ướp hương cỏ dại/ Bao năm tháng buồn ngồi nhai quá khứ/ Vẫn vô vọng ngóng tiếng đàn thuở ấy/ Tiếng đàn trăng…”

Đêm đưa người ta trở về với ký ức, hồi tưởng. Nguyễn Đình Minh cũng vậy. Thức trong đêm, gặp ý thơ trong đêm để dòng hồi tưởng cứ trở về tưởng như không bao giờ dứt. Vậy mới gọi là đêm trắng. Mới gọi là thức cùng câu chuyện của nhà thơ. Như nghe anh kể “Chuyện đêm suông” chẳng hạn: “Người thì thầm kể và xanh mắt nhìn đêm/ Chuyện những con ma mặc áo màu trắng/ (hình như trắng là màu quy ước cho đồng phục của ma)/ Và loài ma thường câm lặng/ Người uống rượu thâu đêm nhắm với nỗi buồn…”.

Mạch thơ đêm trong “Thức với những tập mờ” đưa người đọc đến với ánh sáng của “Đom đóm đêm Cổ Loa”: “Những con đom đóm bay ngẩn ngơ đêm Âu Lạc/ Đom đóm muốn tìm gì/ Nơi thành Cổ Loa một thời tự đựng trong mình cơn bão/ Hình xoắn ốc/ Nuôi một tình yêu mong manh như cầu vồng bảy sắc/ Tan nhanh…”. Chợt nhận ra, không gian đêm thật bình yên, tĩnh lặng. Để lòng người đối diện với chính mình nhiều hơn. Những cảm nhận trong đêm sâu hơn. Ngay cả tách trà đêm cũng thấy say hơn như men nồng của trời đất. Nhà thơ ghi lại trong “Trà đêm Hồ Núi Cốc” như thế này: “Đất uống trăng và đắng chát nhuộm lá chè màu lục/ Nắng sương chan nỗi cơ hàn đọng vị kết hương/ Em hóa than hồng, đêm rét thấu Thái Nguyên/ Ta lãng đãng say hương chè/ Để tự giắng tơ tình Hồ Núi Cốc…”

Vậy đấy. Chỉ có hồn thơ mới nâng lòng người ta lên mênh mang, mà thức trắng đêm, mà say hương chè trong tự tình của hồ, của núi. Dạo chơi trong đêm qua những bài thơ của Nguyễn Đình Minh, thấy trong đêm trăng sáng hơn, sao lấp lánh hơn và cảnh vật, thiên nhiên, lòng người cũng trở nên mạch lạc.

Những tập mờ hồi tưởng

Cùng với mảng thơ trăng, thơ đêm, một phần lớn những bài thơ trong tập thơ mới xuất bản của Nguyễn Đình Minh lần này được sáng tác trong mạch hồi tưởng mờ mờ hư ảo. Có một không gian bàng được bao phủ bởi mây và những kỷ niệm chảy tràn theo mạch cảm xúc của nhà thơ. Như “Thong thả ở dưới trời”: “Mây trắng nâng núi lên trời cao/ Ta nâng giấc say của mình trên lưng ngựa/ Khoan thai theo sau trên con đường mướt cỏ/ Em rực rỡ váy Mèo/ Như cánh bướm vờn hoa…”

Thấy dòng thơ chảy ra như trong cổ tích. Bồng bềnh trên mây và rực rỡ sắc màu của váy áo, lễ hội, cỏ hoa. Có tiếng khen, có sương khói giữa rừng núi, có trăng treo, hương hồi, hương quế. Và đặc biệt hơn, có “Em ở ngay bên, mắt cười lúng liếng/ Và thì thầm tiếng của em thôi”.

Trong bài thơ “Con tò he” cũng vậy. Mạch thời gian như ngưng lại, đưa người thơ trở lại với quá khứ ngơ ngẩn giữa chợ chiều: “Đôi bàn tay nghệ nhân trộn hương đồng vào bột nặn/ Cùng gấc đỏ, lá riềng xanh, vàng sánh nước hoa hòe/ Gạo nếp làng trắng một màu mây nõn/ Thành thế giới muôn loài/ Sôi một góc chợ quê…”. Nhưng ấy là ngày xưa rồi. Giờ đây, khi người thơ trở lại chốn xưa, chỉ thấy “Se thắt lòng…ngày sương rơi trắng tóc/ Người cũ năm nào hồn tan vào mây nước… Hương thời gian rưng rưng mùi bột nếp/ Bấm mãi đốt ngón tay, lần tìm những thăng trầm được mất/ Tôi hóa tò he/ Ngơ ngẩn giữa chợ chiều”.

Thời gian như chảy ngược trong tập thơ này. Nâng bước người đọc bồng bềnh về quá khứ. Từng câu thơ, ý thơ đều đau đáu nỗi niềm xưa. “Khúc ấu thơ” cũng là một bài như vậy: “Tôi nhớ, sau lũy tre xanh, những ngôi nhà đắp đất/ Có bầy trẻ thi nhau ném vỡ cả bầu trời/ Để đổi lấy những bước nhảy thia lia/ Của chiếc mảnh sành trên nước Những nụ cười thơm như ăn được/ Đánh thức mặt ao…bừng mở mắt sen”.  

Trong những khoảng mờ của ký ức, những khoảnh huyền ảo của đêm, vẫn thấy sáng rỡ niềm tin và tự hào Tổ quốc mà nhà thơ muốn gửi trong “Tự thoại cùng Tổ quốc tôi” – bài thơ mở đầu tập thơ này. Tôi muốn mượn những câu thơ khổ cuối của bài thơ để kết thúc bài viết, như một sự sẻ chia đồng cảm với nhà thơ vì lòng yêu quê hương của anh. Để thấy, dù lãng đãng mây trôi, dù ngẩn ngơ, ngơ ngẩn, những người cầm bút sáng tác luôn khắc ghi trong lòng niềm tự hào về Tổ quốc thân yêu. Bởi vì: “Tổ quốc ở trong con có trái tim tự cường ngạo nghễ/ Lưng tựa dãy Trường Sơn/ Chân trụ vững trên ngàn dặm bể/ Mắt dõi xa xăm, hiên ngang với muôn trùng/ Như vầng mặt trời rực sáng từ Đông”./.

PTL