Văn hóa và thế sự

Bản sắc văn hóa của một dân tộc là cái gốc, cái căn bản, cái lõi, cái hạt nhân của dân tộc đó. Nói bản sắc dân tộc của văn hóa Việt Nam tức là nói những giá trị gốc, căn bản, cốt lõi, những giá trị hạt nhân của dân tộc Việt Nam. Những hạt nhân giá trị là nói những giá trị tiêu biểu nhất, bản chất nhất, chúng mang tính dân tộc sâu sắc đến nỗi chúng biểu hiện trong mọi lĩnh vực của nền Việt Nam, trong các lĩnh vực văn học nghệ thuật, sân khấu, hội họa, điêu khắc, kiến trúc, trong sinh hoạt, giao tiếp, ứng xử hằng ngày của người Việt Nam.

Lấy tiếp cận từ khái niệm này, trong những năm qua các phương tiện thông tin đại chúng, đặc biệt là các trang mạng xã hội có cơ quan quản lý, đã đặt ra vấn đề bình chọn Quốc hoa Việt Nam. Sự sôi nổi của cuộc bình chọn đã thu được nhiều kết quả tốt đẹp, tuy nhiên vẫn còn có những ý kiến trái chiều. Có người cho rằng đất nước còn quá nhiều việc cần làm, sao lại đi làm cái việc chẳng mấy quan trọng này. Và sự thật không ít người trong chúng ta thơ ơ với công việc vốn rất nghiêm túc cho văn hóa Việt.

Thực tế, trên thế giới đã có 16 quốc gia công bố loài hoa làm quốc hoa của tổ quốc mình, trong đó có những đất nước có nền văn hóa lớn như Anh, Ấn Độ, Trung Quốc , Nhật Bản… Theo thống kê của Bộ Văn hóa thông tin, đến hết năm 2010  đã thu được 75,56% ý kiến người được hỏi cho rằng Việt Nam nên có quốc hoa ; trong đó tỷ lệ bình chọn cho loài Hoa Sen là cao nhất với 42,9%. Những điều này cho thấy việc lựa chọn quốc hoa hoàn toàn không phải là việc “chẳng mấy quan trọng”. Và tháng 8/2010, Bộ VHTT đã chính thức thực hiện đề án quốc hoa để trình Chính phủ xin quyết định. Tuy nhiên đề án được trình lại lựa chọn Hoa sen hồng làm biểu tượng quốc hoa Việt Nam. Lựa chọn này tiếp tục làm nổi lên các ý kiến khác nhau nhưng tập trung vào hai nội dung: một là nhất trí với đề án chọn hoa Sen hồng, hai là phải chọn hoa Sen trắng. Quan điểm thứ hai cho rằng bông sen trắng gắn với một câu ca dao cổ nổi tiếng ai cũng thuộc từ thưở ấu thơ, sự trắng trong của nó gần với tâm hồn người Việt hơn.

Nhưng trên thực tế, việc lựa chọn quốc hoa phải căn cứ trên những tiêu chí được công nhận  theo các phạm trù văn hóa chứ không phải theo ý các lời bình và cảm nhạn chủ quan. Những tieu chí về loài hoa mang sứ mệnh quốc hoa phải đảm bảo được nhiều yêu cầu. Loài hoa ấy phải dễ trồng, có mặt từ lâu đời ở nhiều vùng miền của quốc gia; mang cốt cách tinh thần của dân tộc. Hoa phải có sắc màu đẹp, hương thơm, có giá trị mang lại lợi ích nhiều mặt trong đời sống xã hội. Mặt khác hoa phải được chọn làm biểu tượng có tính lịch sử trong các công trình kiến trúc, nghệ thuật và văn chương. Đặc biệt hoa phải được nhiều người yêu thích và tôn vinh.

Chính vì điều này mà bên cạnh việc bình chọn tự do qua Intenet, Bộ VHTT&DL đã tổ chức cuộc trưng cầu có tổ chức. Kết quả cuộc tổng kết bình chọn quốc hoa ở 3 tỉnh thành : Hà Nội – Đà Nẵng - Hồ Chí Minh  đại diện cho 3 miền đã thu được 70% đại biểu bình chọn cho Hoa Sen hồng. Cũng cần nói thêm rằng, Ấn Độ đã chọn quốc hoa là hoa sen trắng. Mặt khác, người Nhật bản lại coi hoa sen trắng là biểu tượng tang tóc và nỗi buồn, bởi vậy trong các nghi lễ ngoại giao với Nhật Bản sẽ phải tránh đi biểu tượng này.

Trên thực tế, hoa sen hồng có sức sống mạnh và phổ biến hơn hoa sen trắng trong phạm vi Việt Nam. Hơn nữa bông hoa sen hồng có màu sắc tương đồng hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng là quốc kỳ Việt Nam. Biểu tượng của nó đã được hãng hàng không quốc gia ViệtNam Airlines đã lựa chọn làm biểu tượng của mình và được các khách quốc tế yêu thích.

Gần đây TS Nguyễn Trung Nhật Phó cục trưởng Cục mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm, người trực tiếp làm thường trực Ban soạn thảo đề án này khẳng định, mặc dù Việt Nam là khu vực đa dạng sinh thái và có rất nhiều hoa đẹp như Đào, Mai… nhưng ưu thế nổi trội so với tiêu chí vẫn là hoa Sen hồng.

Thực chất trên thế giới có rất nhiều quốc gia lựa chọn 2-3 loài hoa làm quốc hoa, điều này cũng đang được giới chuyên môn nghiên cứu. Còn  những người yêu hoa và quan tâm đến ván đề này lại nêu ra một đề nghị khá thú vị, đó là ngoài quốc hoa, mỗi tỉnh thành chọn một”quốc hoa” riêng làm biểu tượng.

Như vậy việc lựa chọn hoa sen hồng làm quốc hoa Việt Nam đã gần như có lời kết luận. Hoa sen hồng cũng sẽ là loài hoa đầu tiên trên thế giới được lựa chọn làm quốc hoa cho một quốc gia. Cuộc hành trình của hoa sen hồng đến đài tôn vinh làm quốc hoa sẽ diễn ra tại Hà Nội vào đúng dịp Quốc khánh 2-9 năm 2011.

Nếu sau này, Bộ VHTT&DL có tổ chức xây dựng chương trình  bình chọn “quốc hoa” cấp tỉnh thành, thì Hải Phòng sẽ chọn loài hoa gì? Chắc chắn bạn sẽ chọn Hoa phượng vĩ phải không? Chúng ta hãy cùng so sánh với các tiêu chí về quốc hoa nêu trên để xem phượng vĩ đáp ứng được những yêu cầu nào? Và cuộc bình chọn “Quốc hoa” cho Hải Phòng chắc chắn sẽ là một sinh hoạt văn hóa  đầy thú vị.