Văn hóa và thế sự

   Abraham Lincoln - Tổng thống thứ 16 của Hợp chủng quốc Hoa Kì (1861-1865) nổi tiếng là một diễn giả tài giỏi. Lincoln thuộc mẫu người tự lập. Tự học, ông trở thành một luật sư hàng đầu tại Illinois. Ông là lãnh đạo Đảng Whig (và đã đại diện cho Đảng tại Hạ viện trong một nhiệm kỳ). Khi vấn đề về chế độ nô lệ xảy ra năm 1854, ông góp phần tạo dựng Đảng Cộng hòa mới và trở thành lãnh đạo tại Illinois. Lincoln phản đối lao động nô lệ và kiên quyết khước từ mở rộng chế độ nô lệ ra thêm trong liên bang. Những cuộc tranh luận của ông với lãnh đạo  Đảng Dân chủ năm 1858 khiến ông được cả nước biết tới, và với tư cách ứng cử viên ôn hòa miền tây ông đã chiến thắng trong cuộc chạy đua vào chân ứng cử viên tổng thống năm 1860. Chiến thắng của ông trong cuộc Bầu cử tổng thống Hoa Kỳ 1860 là giọt nước làm tràn ly đối với phương Nam, nơi bảy bang quyết định ly khai, thành lập lên Liên hiệp các bang miền Nam, và chiếm quyền kiểm soát các pháo đài cũng như tài sản khác của Hoa Kỳ bên trong biên giới của họ, tạo bước khởi đầu dẫn tới cuộc nội chiến Mỹ..

Lincoln thường được ca tụng vì tài năng lãnh đạo của ông trong cuộc chiến; những lời phát biểu với dân chúng, nổi tiếng nhất là Diễn văn Gettysburg, đã định nghĩa những vấn đề chiến tranh và giúp tái xác định hình ảnh của chính nước Mỹ. Khả năng lãnh đạo của ông được minh chứng rõ rệt khi ông giải quyết khôn khéo vấn đề biên giới các bang nô lệ khi cuộc chiến mới bùng phát, khi đánh bại một nỗ lực vận động nghị viện nhằm tái tổ chức lại chính phủ của ông năm 1862, khi những lời tuyên bố, những bài viết của ông giúp tập hợp và truyền cảm hứng cho dân chúng miền Bắc… Lincoln nổi tiếng nhất với vai trò gìn giữ Hợp chủng quốc và chấm dứt  chế độ nô lệ tại Hoa Kỳ với bản Tuyên ngôn giải phóngà sử học đã có ý kiến rằng Lincoln có tầm ảnh hưởng lâu dài trên chính trị và các định chế xã hội Hoa Kỳ.

      Ngày 14/4/1865, tổng thống Abraham Lincoln cùng phu nhân và 2 vị khách đã tới  thủ đô Washington D.C để tham dự buổi trình diễn vở hát “Người bà con Mỹ của chúng ta” (Our American Cousin). Vài phút sau 10 giờ đêm, Tonhn Wikes Booth - 1 trong những kịch sĩ danh tiếng nhất, đã dùng súng lục bắn từ phía sau vào đầu Lincoln. Bị trúng đạn, Lincoln nằm bất tỉnh. Abraham Lincoln mất lúc 7 giờ 22 phút sáng ngày 15/4/1865.Ngay sau khi ông qua đời nhiều người đã tiến hành sưu tầm những bài diễn văn,bài phát biểu, những lá thư của ông. Dưới đây chúng tôi xin đăng lá thư của ông viết cho Hiệu trưởng một nhà trường.

Bản Tiếng Anh

Abraham Lincoln's letter to his son's teacher

   He will have to learn, I know, that all men are not just, all men are not true. But teach him also that for every scoundrel there is a hero; that for every selfish Politician, there is a dedicated leader...
Teach him for every enemy there is a friend.
Steer him away from envy, if you can, teach him the secret of quiet laughter. Let him learn early that the bullies are the easiest to lick...
      Teach him, if you can the wonder of books... But also give him quiet time to ponder the eternal mystery of birds in the sky, bees in the sun, and the flowers on a green hillside. In the school teach him it is far honourable to fail than to cheat...
      Teach him to have faith in his own ideas, even if everyone tells him they are wrong...
      Teach him to be gentle with gentle people, and tough with the tough.
Try to give my son the strength not to follow the crowd when everyone is getting on the band  wagon...
     Teach him to listen to all men... but teach him also to filter all he hears on a screen of truth, and take only the good that comes through.     Teach him if you can, how to laugh when he is sad...
    Teach him there is no shame in tears.

Bản tiếng Việt

Kính gửi Thầy

       Con tôi sẽ phải học tất cả những điều này, rằng không phải tất cả mọi người đều công bằng, tất cả mọi người đều chân thật. Nhưng xin thầy hãy dạy cho cháu biết cứ mỗi kẻ vô lại ta gặp trên đường phố thì ở đâu đó sẽ có một người chính trực, cứ mỗi một chính trị gia ích kỷ, ta sẽ gặp một nhà lãnh đạo tận tâm.